3.31.1 ЗАЕДНИЧКА НАДВОРЕШНА И БЕЗБЕДНОСНА ПОЛИТИКА И ЕВРОПСКА
БЕЗБЕДНОСНА И ОДБРАНБЕНА ПОЛИТИКА
ТЕКОВНА СОСТОЈБА 2007
ПРАВНА РАМКА
Правната рамка ја сочинуваат Уставот на Република Македонија, Законот за организација и работа на органите на
државната управа, Законот за одбрана, Законот за заштита и спасување, Законот за управување со кризи, Закон за
класифицирани информации, итн. Законот за надворешни работи, кој се применува од 1 јануари 2007 е составен дел на
правната рамка. Согласно Законот, донесени се неколку подзаконски акти: Правилник за внатрешна организација на
МНР, Правилник за систематизација на работните места во МНР, Правилник за утврдување на дипломатските звања на
вработените во МНР, Правилник за полагање на дипломатски испит за државните службеници во МНР.
ИНСТИТУЦИОНАЛНА РАМКА
Министерството за надворешни работи, Министерството за одбрана, Министерството за внатрешни работи,
Министерството за правда, Министерството за економија, Министерството за финансии (Царинска Управа и Дирекција за
спречување на перење пари), Секретаријатот за законодавство, Дирекцијата за безбедност на класифицирани
информации (ДБКИ), Центарот за управување со кризи и Дирекцијата за заштита и спасување се надлежни институции за
спроведување на активностите од областа на ЗНБП/ЕБОП.
Во текот на 2006 година направено е засилување на административниот капацитет. Во МНР формирани се Одделение
за ЗНБП ( во рамки на Сектор за ЕУ), Одделение за контрола на оружје (во рамките на Секторот за мултилатерала) и
Одделение за правото на ЕУ (во рамките на Секторот за меѓународно право). Назначени се в.д. Политички директор и
Европски кореспондент. Министерството за надворешни работи и Дирекцијата за безбедност на класифицирани
информации континуирано ги надградуваат своите информатички капацитети. Министерството за надворешни работи
спроведува активности за подигнување на сигурносното ниво на VPN (virtual private network) комуникација со ДКП-ата на
Република Македонија.Во Министерството за надворешни работи, Министерството за одбрана, Министерството за
внатрешни работи и Агенцијата за разузнавање формирани се регистри на ДБКИ за странски класифицирани
информации. Во текот на 2006 година е извршено кадровско екипирање на Дирекцијата за безбедноста на
класифицирани информации со превземање на лица од другите органи на државната управа, со што, бројот на
вработени изнесува 33 лица. Центарот за управување со кризи кој стана функционален од јули 2006 е делумно
оперативен.
Политички дијалог
Република Македонија одржува редовен политички дијалог со ЕУ на билатерална основа (Совет за стабилизација и
асоцијација, Комитет за стабилизација и асоцијација и Заеднички парламентарен комитет), како и на мултилатерална
основа, заедно со останатите пет земји од ПСА, во рамките на Политичкиот форум ЕУ-Западен Балкан. Република
Македонија од декември 2003 год.редовно се придружува кон заедничките позиции, декларации и изјави на ЕУ, било врз
основа на добиена покана од ЕУ, било унилатерално. Истите континуирано се објавуваат во Службен весник на
Република Македонија.
Соработка со меѓународни организации
Република Македонија е членка на ОН, ОБСЕ, Советот на Европа и други меѓународни организации и е активен учесник
во регионалните иницијативи.
Контрола на оружјето (непролиферација на оружје за масовно уништување; извоз на конвенционално оружје;
мало и лесно оружје; производи и технологии со двојна намена)
Република Македонија во различни форуми ја реафирмираше подготвеноста да соработува со ЕУ по овие прашања, како
билатерално така и во рамките на меѓународните организации и редовно се придружува, на покана на ЕУ, кон документи
на ЗНБП од оваа сфера.
Република Македонија унилатерално ги прифати принципите и критериумите на Кодексот на ЕУ за однесување при извоз
на оружје, а се придружи и кон Заедничката позиција 2003/468/ЗНБП за контрола на посредувањето во трговијата со
оружје, Програмата на ЕУ за превенција и борба против нелегалното криумчарење со конвенционално оружје и кон
Заедничката акција 2002/589/ЗНБП за придонесот на ЕУ во борбата против дестабилизирачкото акумулирање и ширење
на мало и лесно оружје. Во јуни 2006 Република Македонија го изготви првиот Национален извештај за извоз на оружје и
истиот го достави до ЕУ. Заедничката воена листа на ЕУ е целосно вградена во Одлуката за распоредување на стоките
334
на форми на извоз и увоз (Службен весник на РМ, бр. 138/06) во која се распоредени стоките за кои надлежните
министерства издаваат дозволи за извоз и увоз.
Република Македонија и Европската Унија усвоија Заедничка декларација за неширење на оружјето за масовно
уништување (II Совет за соработка РМ-ЕУ, Брисел, 18.07.2005). На 17.01.2006 ратификувана е Конвенцијата за
нуклеарна безбедност и официјално е известена MAAE за отпочнување со работа на Дирекцијата за радијациска
сигурност. .Република Македонија во јануари 2006 година достави Извештај до Комитетот формиран со Резолуцијата
1540 на СБ на ОН за непролиферација на оружје за масовно уништување за активностите на овој план. Собранието на
Република Македонија на 31 мај 2006 го усвои Законот за забрана на развивање, производство, складирање и употреба
на хемиски оружја во функција на имплементацијата на Конвенцијата на ОН . Согласно членот 5 од Законот, Владата
формираше Комисија за имплементација на Конвенцијата. Во ноември 2006 година беа ратификувани Протоколот IV
(Протокол за оружја со заслепувачки ласер) и Протоколот V (Протокол за експлозивни остатоци од војна) од Конвенцијата
за забрана или ограничување на употреба на извесни видови конвенционално оружје за кои може да се смета дека
имаат прекумерни трауматски ефекти или дека дејствуваат без разлика на целите на ООН.
Контролата на извозот на стоки и технологии со двојна употреба во Република Македонија е регулирана со Законот за
контрола на стоки и технологии со двојна употреба од 2005 година и подзаконските акти46 кои се во согласност со
Регулативата на Советот (ЕЦ) бр. 32000Р1334 и подоцнежните измени воведени со регулативите 32003Р0149 и
32004Р1504. Формирана е Комисија за извоз на стоки и технологии со двојна употреба која еднаш месечно одржува
седници на кои се расправа по прашања кои произлегуваат од спорведувањето на законот и еднаш годишно до Владата
доставува извештај за својата работа.
На планот на контролата на малото и лесно оружје, Владата на Република Македонија усвои Национална стратегија за
контрола на малото и лесно оружје и формираше Национална комисија за нејзина имплементација. Земјата активно
учествува и во предвидените активности вп рамките на ОН, ОБСЕ и Пактот за стабилност. Во рамките на годинешното ГС
на ОН, Република Македонија ја поддржа резолуцијата во Првиот комитет за договор за трговија со оружје, според која
Генералниот секретар на ОН ќе формира група владини експерти со цел да се утврдат изводливоста, опфатот и
параметрите на предвидениот инструмент.
Република Македонија, како членка на Конвенцијата за забрана на употреба,складирање, производство и трансфер на
против-пешадиските мини и нивно уништување ја заврши постапка за уништување на сите 4000 противпешадиски мини
задржани за обука и истражување, со што ги исполни обврските од членовите 3 и 4 од Конвенцијата. На 15 септември
2006 година Република Македонија е прогласена за зона без мини. Министерот за надворешни работи потпиша
декларација за завршување на процесот на деминирање, според членот 5 од Конвенцијата, за што беше известен 7-от
состанок на државите членки на Конвенцијата. Со ова Република Македонија стана прва држава без мини во нашиот
регион.
Борба против тероризмот
Република Македонија активно учествува во глобалните активности на планот на борбата против тероризмот во рамките
на Обединетите нации, Советот на Европа, ЕУ, НАТО, ОБСЕ и други релевантни организации. Република Македонија
има пристапено на најголемиот дел од меѓународните инструменти кои се однесуваат на оваа проблематика. Во 2006 г.
беа ратификувани Конвенцијата за спречување на актите на нуклеарен тероризам (потпишана во 2005 година) и
Конвенцијата за нуклеарна безбедност на ОН. Согласно резолуцијата на Советот за безбедност на ОН 1373, Република
Македонија и во текот на 2006 година продолжи активно да соработува со Контра-терористичкиот комитет на СБ на ОН
и со неговиот Извршен директорат (CTED) чија делегација во март 2006 г. престојуваше во земјата. Врз основа на
наодите и препораките содржани во Извештајот на Директоратот од посетата, РМ во декември 2006 г. достави нов
Извештај до Контра-терористичкиот комитет на ОН. РМ ја поддржа Глобална стратегија на ОН за борба против
тероризмот (усвоена на 8 септември 2006) и се залага за имплементација на Планот за акција и мерките содржани во
Стратегијата. РМ се залага за конечно надминување на преостанатите разлики и усвојување на текстот на Сеопфатната
конвенција против тероризмот, во рамките на Шестиот комитет на Генералното собрание на ОН. Република Македонија
со свои експерти активно учествува и на состаноците на Комитетот на СЕ за борба против тероризмот. Во доменот на
регионалната соработка, во октомври 2006г. Република Македонија го потпиша Пактот за борба против тероризмот и
организираниот криминал заедно со другите шест земји од регионот (Србија, Хрватска, БиХ, Ц.Гора, Романија и
Албанија). (види и Поглајве 24 Правда, слобода и безбедност)
46 Одлука за утврдување на Листа на стоки и технологии со двојна употреба, Одлука за утврдување на Листа на држави, организации,
ентитети или поединци во однос на кои има ограничувања во извозот на стоки и технологии со двојна употреба, Правилник за
формата и содржината на образецот на барањето за издавање дозвола за извоз на стоки и технологии со двојна употреба,
Правилник за формата и содржината на образецот на дозволата за издавање дозвола за извоз на стоки и технологии со двојна
употреба и Правилник за формата и содржината на “Сертификатот за краен корисник“ при увоз на стоки и технологии со двојна
употреба
ЕБОП - Учество во операции на ЕУ за управување со кризи
Република Македонија од јули оваа година започна да придонесува кон воената операција на ЕУ во Босна и Херцеговина
Алтеа со хеликоптерски деташман од два хеликоптери Ми-8/17 и персонал од 17 лица. Во ноември оваа година
Република Македонија го зајакна придонесот кон Алтеа преку декларирање дополнителен персонал за хеликоптерскиот
деташман во Мостар како и со декларирање медицински тим за поддршка на кампот во Бутмир. Со тоа актуелниот
придонес на Република Македонија кон Алтеа се состои во два хеликоптери Ми-8/17 и вкупен персонал од 30 лица.
Поради значењето на хеликоптерскиот капацитет во рамките на Алтеа нагласено од страна на Унијата, Република
Македонија ја продолжи мисијата на хеликоптерскиот деташман по нејзиното иницијално предвидено завршување (15
јануари 2007), за период од шест месеци
На покана на ЕУ, а по стекнувањето на кандидатскиот статус, Република Македонија редовно учествува на состаноците
на ЕУ Тројката во одбраната, во рамките на неформалните состаноци на министрите за одбрана или во GAERC формат,
како и на состаноците на Воениот комитет на Европската Унија. Република Македонија во мај 2006 го декларираше
сопствениот придонес кон зајакнувањето на воените капацитети на Унијата, согласно Главната Цел 2010. Декларираниот
придонес ги содржи плановите за тековниот и идниот придонес на Армијата на Република Македонија кон воените
операции на Унијата за кризен менаџмент.
Република Македонија во октомври 2006 ја исполни и обврската за декларирање сопствен придонес кон зајакнувањето на
цивилните капацитети на Унијата, согласно Главната Цел 2008. Декларирани се вкупно 51 лица во рамките на пет
области: полиција 15, владеење на правото 16, јавна администрација 8, цивилна заштита 8 и мониторинг 4.
Основниот документ на Европската унија за приоритетите на пристапувањето на Република Македонија во рамките на Стратегијата за проширување е 